Türkiye'de Alüminyum

Alüminyum, 1800'lü yılların sonlarında elektrolizin bulunmasının ardından ticari alanda kullanılmaya başlanmıştır. Ardından bu alanda çok süratli gelişmeler meydana gelmiştir. 1900 yılına gelindiğinde, İsviçre, Amerika, Fransa, İngiltere, Almanya ve Avusturya alüminyum üreten ülkeler arasında yerlerini almıştır.

Dünyadaki bu gelişmelerin ardından, 1950'li yıllarda alüminyum ekonomimize girmiş ve bir sektör oluşturmuştur. 50'li yıllarda alüminyum, çok küçük ve az sayıda atölyelerde, 100 tona kadar işleniyordu. İşlenen alüminyumlar arasında masa kenarlarına çevrilen alüminyum profiller, perde kornişleri ve oto aksesuar çıtaları yer alıyordu. 1960 yılından itibaren ise taşıt ve dayanıklı tüketim malları üretiminde kullanılmaya başlandı. İnşaat faaliyetlerinin artması ve enerji yatırımlarına paralel olarak iletişim şebekelerine yapılan yatırımların gelişmesi neticesinde alüminyuma olan talep süratle arttı.

Artan ihtiyacın milli kaynaklar ile karşılanabilmesi amacıyla MTA tarafından yapılan araştırmada Seydişehir'in Mortaş Doğankuzu civarlarında işletilebilir boksit rezervleri tespit edildi. Bu alanlar, 1965 yılında işlenmesi amacıyla Etibank'a devredildi.

Kamu sektörü, bu alandaki çalışmaları hızlandırdı ve 1974 yılında devlet kuruluşu olan Etibank, Seydişehir Alüminyum Tesislerini hayata geçirdi.

Bu gelişme neticesinde, 1970'li yılların sonlarına doğru, alüminyum ihtiyacına cevap verebilecek nitelikte ürün tedarik edebilecek firma sayısı 400'e ulaşmıştır.

1980'li yıllarda sektörün teknolojik gelişimi ve üretim kapasitesinin artışı, alüminyuma olan talebi de arttırdı. Ancak Seydişehir Alüminyum Tesislerinin Türkiye'de birincil alüminyum üreten tek kuruluş olması ve kapasitesinin artan talebi karşılayamaması nedeniyle, 1985 yılından itibaren alüminyum ithalatına başlanmıştır.

Türkiye'de alüminyumun kullanım alanlarına göre dağılımı şu şekildedir:

 

İnşaat % 25
Ulaşım % 24
Ambalaj % 15
Elektrik / Elektronik % 10
Genel Mühendislik % 9
Mobilya, Ofis Eşyaları % 6
Demir Çelik, Metalurji % 3
Kimya ve Tarım Ürünleri Sanayi % 1
Diğer % 7
TOPLAM % 100

Türkiye'nin yıllık alüminyum tüketimi yaklaşık 700.000 ton civarında olup her yıl artmaktadır. Buna karşın Türkiye'deki tek birincil alüminyum üreticisi olan Seydişehir Alüminyum fabrikası'nın yıllık kapasitesi 60.000 tondur.

Dolayısıyla, her yıl 640.000 ton alüminyumun orjinal külçe olarak ithal edilmesi veya yerli hurdalardan geri kazanılması gerekmektedir. Bu da, geri dönüşümün önemini bir kez daha gözler önüne sermektedir.

 


Kaynaklar

[1] Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., "Alüminyum Sektörü Hakkında Bir Değerlendirme" isimli makale.http://www.kalkinma.com.tr/data/file/raporlar/ESA/ga/2006-GA/GA-06-07-08_Aluminyum_Sektoru_Hakkinda_Bir_Degerlendirme.pdf
[2] Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Odası http://www.metalurji.org.tr